Σύγχρονες Εκδοχές του Προσφυγικού Ζητήματος: Όψεις και Απόψεις

Μαρίνα Οικονόμου, Καθηγήτρια Ψυχιατρικής, Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α., Επιστημονικά Υπεύθυνη των Δράσεων 8 και 10 του Προγράμματος «Προαγωγή Ψυχικής Υγείας σε Ευπαθείς Πληθυσμούς»; Μίνα Μαρούγκα, MSc Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, ΜSc Συμβουλευτικής Ψυχολογίας & Ψυχοθεραπείας, Συνεργάτης Προγράμματος «Προαγωγή Ψυχικής Υγείας σε Ευπαθείς Πληθυσμούς»; Γεωργία Παβέλη, Αρχαιολόγος (MA in Artefact Studies) – Κοινωνική Ανθρωπολόγος; Ευγενία Κουνιάκη, Δικηγόρος, HumanRights360; Μαρία Παρασκευά, Δικηγόρος, HumanRights360; Γεωργία Φουντουλάκη, Ιστορικός, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Συν-ιδρύτρια Small Educational Paradises; Δήμητρα Αθανασοπούλου, Διδάκτωρ Ψυχοπαθολογίας και Ψυχαναλυτικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Paris Diderot, Sorbonne Paris Cite; Χρυσοβαλάντης Παπαθανασίου, Διδάκτωρ Κοινωνικής Ψυχολογίας της Υγείας, MSc Κοινωνιολόγος Υγείας; Στέλλα Παντελίδου, Διδάκτωρ Κοινωνικής Ψυχιατρικής, Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια; Αναστασία Μάντζαρη, Ψυχολόγος; Νίκος Γκιωνάκης, Ψυχολόγος, επιστ. υπεύθυνος Κέντρου Ημέρας Βαβέλ (μονάδα ψυχικής υγείας για μετανάστες); Αμίνα Μοσκώφ, Συμβουλευτική Ψυχολόγος, Συνεργάτρια του Κέντρου Ημέρας Βαβέλ; Ρένος Παπαδόπουλος, Καθηγητής Αναλυτικής Ψυχολογίας, Δ/ντής, Κέντρο για το Τραύμα, το Άσυλο και τους Πρόσφυγες, Πανεπιστήμιο του Έσσεξ (ΗΒ); Μιχάλης Λάβδας, Ψυχολόγος ΜSc, Υποψήφιος Διδάκτωρ Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν, Τμήμα Ψυχοκοινωνικών Σπουδών; Ελευθερία Αραβίδου, Υπεύθυνη Ψυχοκοινωνικών Προγραμμάτων Terre des hommes Hellas; Rateb Abu Salah, Terre des hommes Hellas; Αναστασία Καλαντζή - Αζίζι, Ομότιμη Καθηγήτρια Κλινικής ψυχολογίας Ε.Κ.Π.Α., τέως επιστημονική υπεύθυνη Ι.Ε.Θ.Σ.; Θεοδώρα Αναστασίου, Ψυχολόγος MSc, υποψήφια διδάκτωρ κλινικής ψυχολογίας Παντείου Πανεπιστημίου; Χαράλαμπος Βαζούκης, Δραματοθεραπευτής, ΠΕΨΑΕΕ/Ομοσπονδία ΑΡΓΩ, Παιδικά Χωριά SOS Ελλάδος; Άννα Μπεχράκη; Όλγα Τσικαλάκη, MSc Ψυχολόγος, Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου; Στέλιος Κρασανάκης, Ινστιτούτο Δραματοθεραπείας ΑΙΩΝ - Τμήμα Θεατρικών σπουδών Ε.Κ.Π.Α.; Λίλη Πέππου; Νίνα Βαφέα; Παναγιώτης Χονδρός, Ψυχολόγος, MSc, PhD; Μαρία Καλδάνη, Μονάδα Παιδικής Προστασίας, The HOME Project, Αθήνα; Γιώργος Κωστελέτος; Φώτης Παρθενίδης, Μονάδα Παιδικής Προστασίας, The HOME Project, Αθήνα; Αλεξάνδρα Πάλλη; Ευθυμία Ευθυμιοπούλου, Ψυχολόγος Msc, Υποψήφια Διδάκτωρ Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών σπουδών, Πάντειο Πανεπιστήμιο; Λήδα Ελευθεριάδη; Κυριάκος Σουλιώτης; Αναστασία Μπουγέα, Μεταδιδάκτωρ Νευρολόγος, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α.; Νίκος Τόμπρος; Κωνσταντίνος Λάβδας, Καθηγητής Ευρωπαϊκής και Συγκριτικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο; Ιωάννης Ρήγκος, Διδάκτωρ Ανθρώπινης Γεωγραφίας και Πολιτικής Επιστήμης; Ιωάννα Α. Ραμουτσάκη

Synopsis

Προσφυγική κρίση, μια κρίση με τραγικές επιπτώσεις για τους πληθυσμούς που παρασύρονται από τη δίνη του πολέμου και της αναγκαστικής φυγής αλλά και αιτία σοβαρών κλυδωνισμών για τις χώρες υποδοχής. Σε αυτό το σκηνικό, όπου πρωταγωνιστούν η βία του πολέμου και η οδύνη της προσφυγιάς, έρχονται να προστεθούν η ξενοφοβία και ο ρατσισμός. Η παρούσα επιστημονική έκδοση επιχειρεί να ρίξει φως σε κάποιες απ’ τις εκφάνσεις του πολύπτυχου προσφυγικού ζητήματος. Ιστορικές αναφορές αλλά και πτυχές όπως αυτές που άπτονται του κοινωνικού στίγματος και των στάσεων απέναντι στον «Ξένο», αποτέλεσαν ένα μέρος της εισαγωγής και του γενικότερου προβληματισμού. Στις μέρες μας, άλλωστε, ο Ξένος, ως απειλή, μαστίζει ακόμα την κοινωνία μας, παρά τις φωνές, τις συλλογικότητες, τις δομές και τις κινήσεις αλληλεγγύης και στήριξης των προσφύγων, που κάθε άλλο παρά λίγες είναι. Αναλογιζόμενοι, παράλληλα, τις δυσμενείς συνθήκες μεταχείρισης των προσφύγων, το τραύμα του ξεριζωμού από την πατρίδα αλλά και τις πολλαπλές επιπτώσεις του προσφυγικού προβλήματος στην παγκόσμια κοινότητα, βασικό στόχο της έκδοσης αποτέλεσε η διείσδυση στις κοινωνικές, πολιτικές και ηθικές διαστάσεις, που εκλαμβάνει το προσφυγικό ζήτημα ως σημαντικό κοινωνικό φαινόμενο και όχι μόνο ως απαρτιζόμενο από μεμονωμένα και περιστασιακά γεγονότα. Η θεματολογία που επιλέχθηκε βασίζεται κυρίως σε αυτήν την παραδοχή. Συγκεκριμένα, η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει πέντε ευρείες θεματικές, όπως διαμορφώνονται από διαχρονικές προκλήσεις αλλά και σύγχρονες προσεγγίσεις, τόσο σε ατομικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Στην πρώτη ενότητα, με τίτλο «Ιστορικές Καταγραφές Και Παρούσα Συνθήκη Των Στάσεων Απέναντι Στους Πρόσφυγες», εκκινούμε από την αρχαιοελληνική σκέψη, συνδέοντας την έννοια της ικεσίας και του ασύλου από τα χρόνια του Αισχύλου, φτάνοντας στις πλέον σύγχρονες αναφορές σχετικά με τις στάσεις μας σήμερα, έτσι όπως αυτές αποτυπώνονται από την έρευνα που παρουσιάζεται σε αυτήν την έκδοση για πρώτη φορά. Ακολούθως, δυο έγκριτοι ιστορικοί ερευνητές καταγράφουν ρατσιστικές συμπεριφορές απέναντι στους εκπατρισμένους της Μικρασιατικής καταστροφής αλλά και την προσφορά προς αυτούς, όπως έλαβε χώρα, σε ευαγή ιδρύματα της Σμύρνης. Η διείσδυση στα βιώματα μιας πρόσφατης καταστροφής που συγκλόνισε ολόκληρη την Ελλάδα μας διαφωτίζει σχετικά με τον ρατσισμό και τη φροντίδα ως παρελθοντικά φαινόμενα, ανοίγοντας ένα «παράθυρο» συγκρίσεων με το σήμερα. Στη δεύτερη ενότητα, με τίτλο «Το Βίωμα Των Επαγγελματιών Που Δραστηριοποιούνται Στο Πεδίο Του Προσφυγικού: Προκλήσεις & Αφηγήσεις», αποτυπώνεται η απαιτητική εργασία αλλά και οι προκλήσεις που βιώνουν οι εργαζόμενοι στην προσπάθειά τους να ανακουφίσουν πληθυσμούς που έχουν έρθει αντιμέτωποι με τα πλέον σκληρά βιώματα. Δευτερογενές τραύμα, burn-out και υποστελέχωση είναι κάποιες μόνο από τις προκλήσεις, με τις οποίες οι ειδικοί ψυχικής υγείας έρχονται συχνά αντιμέτωποι, με έκδηλες τις επιπτώσεις στην εργασία αλλά και την προσωπική τους ζωή και λειτουργικότητα. Στην τρίτη ενότητα, με τίτλο «Τραύμα, Εκπατρισμός, Συλλογική Μνήμη & Ταυτότητα», οι συγγραφείς εξετάζουν τόσο την τραυματική εμπειρία καθαυτή που βιώνουν οι μετακινούμενοι πληθυσμοί, όσο και την επίδραση που φέρει, ως το ζήτημα της εθνικής αλλά και της προσωπικής ταυτότητας, τόσο για τις κοινωνίες υποδοχής, όσο και για τις κοινωνίες προέλευσης. Εδώ, οι ερευνητές εντρυφούν σε δομικά ζητήματα που είναι σε θέση να μετασχηματίσουν εκ βάθρων προσωπικές και συλλογικές ταυτότητες, άρα συστήματα ολόκληρα. Στην τέταρτη ενότητα, με τίτλο «Παρεμβάσεις Στους Προσφυγικούς Πληθυσμούς: Σύγχρονες Καλές Πρακτικές», εκλεκτοί επιστήμονες παρουσιάζουν τα αποτελέσματα των παρεμβάσεών τους, μέσα από σύγχρονες αλλά και παλαιότερες πρακτικές, που υλοποιούν μέσα σε ένα πλαίσιο ισχυρών προκλήσεων και απαιτήσεων. Τέλος, στην πέμπτη ενότητα, με τίτλο «Σύγχρονες Προκλήσεις Στο Μέτωπο Του Προσφυγικού», θίγονται κάποιοι από τους πλέον επίκαιρους προβληματισμούς στο προσφυγικό πεδίο, όπως η πρόσβαση των προσφύγων στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας κατά την περίοδο της πανδημίας, τα ζητήματα διαπολιτισμικότητας στην υποστήριξη ασυνόδευτων ανηλίκων, αλλά και μια πρόκληση που θα μας απασχολήσει έντονα εφεξής, αυτή των προσφυγικών ροών εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Ελπίζουμε η παρούσα επιστημονική έκδοση να αποτελέσει το έναυσμα για να ανοίξει ένας νέος δρόμος κατανόησης του μείζονος προβλήματος του προσφυγικού· ένας δρόμος προς τον αποστιγματισμό και την ουσιαστική ανθρωπιστική μεταχείριση των προσφύγων.

Μαρίνα Οικονόμου, Καθηγήτρια Ψυχιατρικής, Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α.

Chapters

Εισαγωγή

Μαρίνα Οικονόμου

PDF
Στάσεις απέναντι στους Πρόσφυγες και Μετανάστες
Στεροτυπικές Αποτυπώσεις και οι Υπόγειες Διαδρομές της Απειλής

Μαρίνα Οικονόμου

PDF
Στάσεις του Γενικού Πληθυσμού απέναντι στους Πρόσφυγες
Προσδιοριστικοί Παράγοντες και Καινοτόμες Οδοί Παρέμβασης

Λίλη Πέππου, Άννα Μπεχράκη, Νίνα Βαφέα, Γιώργος Κωστελέτος, Αλεξάνδρα Πάλλη, Μίνα Μαρούγκα, Λήδα Ελευθεριάδη, Κυριάκος Σουλιώτης, Μαρίνα Οικονόμου

PDF
Ρατσιστικές Συμπεριφορές στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου
Το Παράδειγμα των Μικρασιατών Προσφύγων

Νίκος Τόμπρος

PDF
Νοσηλευτικά και Ευαγή Ιδρύματα της Σμύρνης (19ος αι.-1922)

Ιωάννα Α. Ραμουτσάκη

PDF
Το Οικείο και το Διαφορετικό
Συναντήσεις σε μια Δομή Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων

Λήδα Ελευθεριάδη

PDF
Υπερασπίζοντας τα Δικαιώματα των Προσφύγων σε Καιρούς Βαρβαρότητας

Ευγενία Κουνιάκη, Μαρία Παρασκευά

PDF
Επαγγελματικές Αφηγήσεις στην Εκπαίδευση Προσφύγων

Γεωργία Φουντουλάκη

PDF
Εργασιακό Στρες
Το Βίωμα σε μια Δομή Φιλοξενίας Ανηλίκων τον Καιρό της COVID-19

Λήδα Ελευθεριάδη

PDF
Ανεστραμμένη Οδύσσεια
Επιτελέσεις του Τραύματος κατα τη Διαδικασία Νοηματοδότησης της Εμπειρίας του Εκτοπισμού και της Ανεστιότητας

Γεωργία Παβέλη, Μίνα Μαρούγκα

PDF
Μια Ψυχαναλυτική/Ανθρωπολογική Προσέγγιση του Χρεωμένου Πρόσφυγα

Δήμητρα Αθανασοπούλου

PDF
Τραύμα και Προσφυγική Εμπειρία στους Ασυνόδευτους Ανηλίκους

Λήδα Ελευθεριάδη

PDF
Τα Παιδιά που δεν Ξυπνούν
H Σωματοποιητική Διαταραχή ως Εκφορά Κουλτούρας και Φορέας Ιδιωματισμών Οδύνης

Μίνα Μαρούγκα

PDF
«Τώρα, Υπάρχει Ελπίδα!»
Mια Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης από Πρόσφυγες για Πρόσφυγες

Χρυσοβαλάντης Παπαθανασίου, Στέλλα Παντελίδου, Αναστασία Μάντζαρη

PDF
Ψυχοκοινωνικές Διαστάσεις της Προσφυγικής Συνθήκης - Μεταξύ Ευαλωτότητας και Ανθεκτικότητας
Η Εμπειρία του Κέντρου Ημέρας Βαβέλ

Νίκος Γκιωνάκης, Αμίνα Μοσκώφ, Ρένος Παπαδόπουλος

PDF
Η Παροχή Ψυχοκοινωνικής Φροντίδας από Ομότιμους Βοηθούς στον Προσφυγικό Χώρο
Τεκμηρίωση και Παραδείγματα Εφαρμογής σε Ανοιχτές Δομές Φιλοξενίας με την Terre des hommes Hellas με Εμφαση στην Βιωμένη Εμπειρία

Κωνσταντίνος Λάβδας, Ελευθερία Αραβίδου, Rateb Abu Salah

PDF
Προληπτικές και Συμβουλευτικές Δράσεις για Παιδιά Πρόσφυγες και τους Γονείς τους από την Ομάδα Τραύματος του Ινστιτούτου Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς (ΙΕΘΣ)

Αναστασία Καλαντζή - Αζίζι, Θεοδώρα Αναστασίου

PDF
Μια Δραματοθεραπευτική Ομάδα με Εφήβους Ασυνόδευτους Ανηλίκους
Μια Πορεία Αναζήτησης Ταυτότητας

Χαράλαμπος Βαζούκης, Όλγα Τσικαλάκη, Στέλιος Κρασανάκης

PDF
Ψυχοκοινωνική Υποστήριξη Ασυνόδευτων Ανηλίκων στο Πλαίσιο ενός Κοινωνικού - Οικολογικού Μοντέλου
Η Περίπτωση του THE HOME PROJECT

Παναγιώτης Χονδρός, Μαρία Καλδάνη, Φώτης Παρθενίδης

PDF
Η Πρόσβαση των Προσφύγων στις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας κατά την Περίοδο της Πανδημίας

Ευθυμία Ευθυμιοπούλου, Αναστασία Μπουγέα, Μιχάλης Λάβδας

PDF
Υποστηρίζοντας Ασυνόδευτους Ανηλίκους
Ζητήματα Διαπολιτισμικότητας

Λήδα Ελευθεριάδη

PDF
Ανθρωπόκαινος και Προσφυγικό στον 21ο Αιώνα

Ιωάννης Ρήγκος

PDF

Cover for Σύγχρονες Εκδοχές του Προσφυγικού Ζητήματος: Όψεις και Απόψεις

PDF
Read Online

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Details about this monograph

Co-publisher's ISBN-13 (24)

978-618-5740-00-9

doi

10.12681/aprlp.117.86

Peer Review Certification